Belonen van een hond: het belang van goedzo-en

Goedzo-en, de één doet dit wat meer dan de ander. Sommige baasjes zeggen wel vaak goedzo tegen hun pup, maar zodra deze eenmaal volwassen is houden zij hiermee op. Andere baasjes blijven dit altijd doen, en weer een ander doet helemaal niet aan goedzo-en. Maar wat is nu eigenlijk de gedachte achter “goedzo-en”? Hebben wij ons dit vooral uit menselijke gedachte aangeleerd, of heeft dit belonen ook daadwerkelijk effect op de hond? Dat leg ik in deze blog aan jullie uit.
Tekst: Tessa Feer

Het belonen van de hond, daar gaat het hier over. Natuurlijk gebruikt niet iedereen hiervoor het woord goedzo, maar dit is wel de meest voorkomende term. Om het wat gemakkelijker te maken, spreek ik daarom in deze blog over goedzo-en. Hier is ook nog een andere reden voor, maar dat lezen jullie verderop. De hond belonen wordt steeds meer gedaan. Waar vroeger (en helaas nog steeds soms) angst en fysieke straffen werden ingezet bij het opvoeden van honden, is de positieve benadering steeds populairder aan het worden. Gelukkig maar, want met angst zaaien bouw je nooit de hechte vriendschap op die je uit het contact met jou en jouw hond kan halen. Daarnaast is het uiteraard ook gewoon zielig!

Maar wat houdt de positieve benadering nou eigenlijk in en welke invloed heeft dit op de hond?

In beginsel is de positieve benadering gericht op het belonen van goed gedrag en het negeren van slecht gedrag. Hoe hier verder vorm aan gegeven kan worden is verder nog erg multi-interpretabel. Bij Praatjes met Pootjes wordt goed gedrag inderdaad beloond, maar negatief gedrag zeker niet altijd genegeerd. Negatief gedrag is namelijk vaak een vorm van aandacht. Daar komt de gedachte van het negeren vandaan. Maar als negatief gedrag niet “gestraft” wordt, leert een hond geen kaders aan en zal zich hierdoor zelf onveiliger voelen. Daarnaast is de gedachte achter het negeren, de hond het tegenovergestelde geven wat hij wil bereiken (namelijk aandacht). Echter ben ik van mening dat je dit ook kan overbrengen met een “nee” en als de hond dan niet luistert, hem bijvoorbeeld 5 minuten even laten afkoelen op de gang.

Straffen kan altijd met een simpele correctie, zo weet de hond namelijk exact wat er van hem/haar verwacht wordt.

Een korte en krachtige “nee” en een handgebaar om het te verduidelijken. Bij mij is dit een wijzende vinger, haha! Zelf ben ik verder een grote voorstander van het veelvuldig goedzo-en en het altijd blijven belonen. Ook als de hond een commando al eigen is, vind ik het nog steeds belangrijk te blijven goedzo-en. Je moet het nooit als vanzelfsprekend zien dat een hond maar klakkeloos naar je luistert zonder zelf na te denken. Probeer hier altijd dankbaar voor  te zijn en te blijven. Jij bent alles voor de hond en het maakt een hond daadwerkelijk zelfverzekerder als hij/zij vaak beloond wordt in gedrag.

Teveel ‘nee-en’ zorgt dan ook voor een onveilige hechting. Ja echt, honden kunnen ook veilig of onveilig gehecht zijn of raken. Stel je voor dat jij het alleen maar te horen krijgt als je iets niet goed doet, maar nooit eens een complimentje krijgt? Daar word je toch hartstikke onzeker van? Nou zo werkt het bij de hond dus ook. Ik vind het dan ook een mooi streven om elke dag te zorgen dat je meer “goedzo” hebt gezegd, dan “nee”.

Begrijpen honden de bedoeling van goedzo-en wel helemaal?

Hier kan ik gelukkig volmondig JA op antwoorden!
Er worden steeds meer onderzoeken verricht naar het gedrag van honden, de manier waarop zij communiceren en hoe dit in verhouding staat tot ons als mens. En wat blijkt? Honden schijnen taal net zo te interpreteren zoals wij mensen. Ook voor een hond geldt dus dat 60% van de communicatie wordt bepaald door onze non-verbale signalen. Dit betekent dat het niet alleen zo is dat het woordje goedzo, braaf, netjes etc. een positieve invloed heeft op de hond, maar dat ook jouw non-verbale communicatie een grote invloed heeft op de hond. Het heeft dus het meeste zin om te belonen met een goedzo-woordje, een handgebaar en zelfs een positieve uitstraling in je gezicht. Doe je dit allemaal? Dan beloon jij je hond maximaal!

Ook het “straffen” werkt dan uiteraard het beste op deze manier. Een “nee” met een streng handgebaar en een streng gezicht, hebben het meeste effect op de hond. Het is zelfs zo dat één of ander random woord ook geen effect heeft op de hond. Want ja, de 40% die zij uit onze verbale communicatie interpreteren, moet ook echt stroken met wat wij over willen brengen. Dus heb je een positieve uitstraling op je gezicht en gebruik je een positief handgebaar, maar gebruik je het woord “deurmat”, dan ziet de hond dit alsnog niet als een volledige beloning. In zekere zin kun je dus zeggen dat de hond onze taal erg goed begrijpt. Het goedzo-en plus een non-verbaal gebaar en een positieve uitstraling op je gezicht hebben dus een hele hoop effect.

Hoe werkt dit dan bij het belonen met snoepjes?

Het belonen met snoepjes heeft zeker effect. Echter heeft dit vooral effect op het leren focussen. De focus gaat naar het snoepje, wat je in de training heel goed kan gebruiken om de focus uiteindelijk te verleggen naar jou als baasje. Maar helaas zorgt het goedzo-en met een snoepje niet echt voor een “beter beloningssysteem”, maar voor klassieke conditionering. Als je dit te vaak toepast, verwacht de hond namelijk altijd meer en kan de hond de beloning zelf niet meer als volledige beloning ervaren als er geen snoepje aan te pas komt. De hond zal hierdoor bij een beloning altijd iets van jou gaan verwachten en niet de beloning volledig tot zich nemen. Echter kan je dit systeem altijd gebruiken als trainingsmiddel, want het is ook weer makkelijk om te buigen door ook vaker te gaan belonen zonder snoepjes.

Welk beloningswoord is het beste?

Ten eerste is het belangrijk een woord te kiezen wat persoonlijk bij jou past, zodat jouw non-verbale en verbale communicatie eerlijk en oprecht is en dus gemeend overkomt (want ja de hond prikt hier zo doorheen). Bepaalde woorden hebben wel beter (vooral een sneller) effect op honden dan andere woorden. Zo moet het woord ook echt een positief woord zijn, want ja de hond begrijpt dit. Ook zijn harde klanken heel belangrijk. De Nederlandse taal is bijvoorbeeld een sterke taal vanwege onder andere de G, Z en T. Goedzo is dan ook echt een woord die flink binnenkomt bij de hond. Harde klanken maken de hond alert, waardoor hij/zij eerder geneigd is om te luisteren. Je hond Engelse commando’s aanleren, zoals veel bij Border Collies wordt gedaan (het komt namelijk voort uit de schapendrijfsport), is dus echt nonsens.

Leuke oefeningen voor thuis

De hond meet jouw boodschap dus gemiddeld genomen voor 60% aan jouw non-verbale en voor 40% aan jouw verbale communicatie af. Meestal hangen wij automatisch al een handgebaar of een ander non-verbaal signaal aan een commando.

• Probeer jouw hond thuis eens een commando te geven (welke hij/zij kent) zonder handgebaar. Luistert de hond dan?
• Doe dit ook eens met een heel blij of met een heel streng gezicht. Hoe reageert jouw hond hierop?
• Zo kan je ook eens omdraaien, met de rug naar je hond toe. Luistert de hond dan naar jouw commando?

• En wat als je alleen een handgebaar geeft, wat gebeurt er dan?
• Dit kan je ook oefenen met goedzo-en en nee-en.
• Zeg eens “nee” met een blij gezicht of met een neutraal gezicht, zonder handgebaren.
• En zeg eens “goedzo” met een boos gezicht of zonder non-verbale communicatie.

Het is bijzonder om te zien hoe jouw eigen hond hierop reageert. De ene hond reageert meer op non-verbale signalen, waar de ander toch weer meer op verbale signalen reageert. Dit soort oefeningen zorgen ervoor dat jij jouw hond weer wat beter leert kennen, waardoor je het belonen, straffen en het aanleren van commando’s nog beter kan aanpassen op jouw hond!